نقش یکسان زنان و مردان مؤمن در اصلاح‌ جامعه

به گزارش ایکنا، رهبر انقلاب در دیدار اخیر بانوان سراسر کشور تعدادی از آیات قرآن کریم را برای تبیین بیانات خود مستند قرار دادند؛ آیات 70 سوره «اسرا»، 71 سوره «توبه»، 35 و 53 سوره «احزاب»، 11 و 12 سوره «تحریم» و 228 سوره «بقره».

 

ایشان در بخشی از سخنان براساس آیه 71 سوره «توبه» فرمودند: «اسلام در یک مواردی به کلی جنسیت را نادیده میگیرد؛ بحث، بحث زن و مرد نیست، مسئله‌ کرامت انسان است: وَ لَقَد کَرَّمنا بَنی آدَم؛ اینجا مسئله جنسیت مطرح نیست. ارزش‌های انسانی در زن و مرد یکسان است و در نسبتِ ارزشیِ او با جنس مرد، مطلقاً جنسیت مطرح نیست: وَ المُؤمِنونَ وَ المُؤمِناتُ بَعضُهُم اَولیاءُ بَعضٍ یَأمُرونَ بِالمَعروفِ وَ یَنهَونَ عَنِ المُنکَر... همه‌ اینها پیش خدای متعال در مراتب عروج معنوی یکسانند؛ یعنی مطلقاً نه این بر او ترجیح دارد، نه او بر این ترجیح دارد؛ هر دو با استعدادِ مشابه در این راه قرار داده شده‌اند و به همت‌شان بستگی دارد؛ زن‌هایی هستند که هیچ مردی به پای آنها نمی‌رسد. بنابراین، جنسیت مطرح نیست.»

 

متن آیه: «وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ ۚ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَيُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَيُطِيعُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ ۚ أُولَٰئِكَ سَيَرْحَمُهُمُ اللَّهُ ۗ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ»

 

ترجمه آیه: «و مردان و زنان با ايمان، دوستان يكديگرند، كه به كارهاى پسنديده وا مى‌دارند، و از كارهاى ناپسند باز مى‌دارند، و نماز را بر پا مى‌كنند و زكات مى‌دهند، و از خدا و پيامبرش فرمان مى‌برند. آنانند كه خدا به زودى مشمول رحمتشان قرار خواهد داد، كه خدا توانا و حكيم است.»

 

در آیات قبل، نشانه‌ها و ویژگی‌های منافقان این گونه بیان شد که به منکرات فرمان می‌دهند و مردم را از کارهای شایسته باز می‌دارند و بخل می‌ورزند و خدا را فراموش می‌کنند و فاسق و نافرمان بردارند.

 

در این آیه چند صفت برای مؤمنان بر شمرده که نقطه مقابل صفات منافقان است:

 

ـ منافقان به کارهای ناپسند و مؤمنان به کارهای شایسته فرمان می‌دهند.

 

ـ منافقان مردم را از کارهای نیک و مؤمنان مردم را از کارهای ناپسند باز می‌دارند.

 

ـ منافقان خدا را فراموش می‌کنند و مؤمنان به یاد خدا هستند و نماز را بر پا می‌دارند و دل و عقل خود را روشن و بیدار می‌سازند.

 

ـ منافقان افرادی بخیل هستند که در راه خدا و خلق بخشش نمی‌کنند اما مؤمنان در راه خدا، خلق و بازسازی جامعه زکات می‌پردازند.

 

ـ منافقان فاسق و نافرمان بردارند ولی مؤمنان مطیع خدا و پیامبرش هستند.

 

- منافقان مورد لعنت خدا بوده و از رحمت او دور می‌شوند، ولی مؤمنان مشمول رحمت الهی هستند.

 

در آیات پیشین گفته شد که منافقان «از همدیگرند» اما در این جا گفته شد که «مردان و زنان مؤمن برخی آنها دوست و یاور یکدیگرند»؛ یعنی در این جا برای بیان رابطه مؤمنان از واژه «اولیاء» استفاده شد تا بیان شود که روح ولایت و دوستی و یاری‌گری در میان مؤمنان وجود دارد اما منافقان هر چند که در برنامه‌های یکدیگر شریک هستند اما روح ولایت در بین آنها نیست و به هنگام خطر به دوستان خود نیز خیانت می‌کنند و به بیان قرآن، دل‌های آنها پراکنده است.

 

در بخش دیگری از این آیه به مسئله امر به معروف و نهی از منکر اشاره شده که تنها به معنای توصیه کردن به دیگران نیست، بلکه فرمان دادن از موضع قدرت است و از این رو، شاخه‌ای از ولایت به شمار می‌آید.

 

در واقع اهل ایمان؛ اعم از زن و مرد، در اثر وحدت عقیده و برنامه مکتب قرآن کمال ارتباط را با یکدیگر دارند و در اثر ولایت و رابطه‌اى که در همه افراد سارى است بر اعمال و رفتار یکدیگر نظارت مى‌نمایند و به اداء واجبات و وظایف دینى امر مى‌کنند و از محرمات یکدیگر را باز مى‌دارند.

 

از این که در آیه فوق اطاعت خدا و پیامبر جداگانه آمده‌اند، روشن می شود که اطاعت از فرمان پیامبر هم چون اطاعت از فرمان خدا لازم است و شاید با یک فعل آمدن آن دو از این رو باشد که ماهیت این دو یکی است و در حقیقت، اطاعت پیامبر برخاسته از اطاعت خداست.

 

این آیه همچنین بیان‌کننده برخی ویژگی‌های مشترک زن و مرد است که نشان می‌دهد هر دو فارغ از تفاوت‌های جنسیتی در مسائل مربوط به کرامت انسانی و حرکت در مسیر دین و فعالیت‌های اجتماعی یکسان هستند و هر دو امکان رشد دارند. به عبارتی یکی بر دیگری برای امر به معروف و نهی از منکر یا در مراتب تقوا و سلوک معنوی برتری ندارد.

 

به تعبیر رهبر انقلاب اسلامی «اسلام وقتی که می‌گوید: «والمؤمنون و المؤمنات بعضهم اولیاء بعض یأمرون بالمعروف و ینهون عن المنکر» یعنی مؤمنین و مؤمنات در حفظ مجموعه‌ نظام اجتماعی و امر به معروف و نهی از منکر همه سهیم و شریکند؛ زن را استثناء نکرده. ما هم نمی‌توانیم زن را استثناء کنیم. مسئولیت اداره‌ جامعه اسلامی و پیشرفت جامعه‌ اسلامی بر دوش همه است؛ بر دوش زن، بر دوش مرد؛ هر کدامی به نحوی بر حسب توانایی‌های خودشان.» (بیانات در دیدار بانوان نخبه‌ در آستانه سالروز میلاد حضرت زهرا (س) ، 13 تیرماه 1386) 

 

بر این مبنا از آیه فوق می‌توان نتیجه گرفت که: 

 

ـ زن و مرد؛ هر دو، در اصلاح جامعه تأثيرگذارند. 

 

ـ‌ مؤمنان در جامعه اسلامى، نسبت به يكديگر از طرف خداوند، حق ولايت و نظارت همراه با محبت دارند و بى‌تفاوت نيستند.

 

ـ امر به معروف و نهى از منكر كه بر همه‌ مردان و زنان با ايمان واجب است، برخاسته از حق ولايت بر يكديگر است. 

 

ـ امر و نهى، در سايه‌ محبت و ولايت قابل اجراست.         

 

ـ توجه به زندگى محرومان و تأمين اجتماعى فقرا، در كنار مسائل عبادى ديگر است.

 

ـ ايمان در اصلاح فرد و جامعه، نقش به سزايى دارد.

 

ـ امر به معروف ونهى از منكر، اقامه‌ نماز، پرداخت زكات و اطاعت از خدا و رسول، وظيفه و عملكرد دائمى مؤمنان است.

 

ـ كسانى‌ كه ديگران را به كارهاى خوب دعوت مى‌كنند، بايد خود نيز اهل عمل باشند.

 

ـ اطاعت از خدا و رسول بايد با ميل و رغبت باشد.

 

ـ هم اطاعت از خدا در برنامه‌هاى عبادى لازم است و هم اطاعت از رسول در برنامه‌هاى حكومتى.

 

ـ زن و مرد در دريافت رحمت الهى يكسان مى‌باشند.