میراث کهن پیونددهنده دین، اخلاق و مدارا میان نسل‌هاست

به گزارش ایکنا به نقل از روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، نشست افتتاح کارگاه‌های آموزشی نسخه‌شناسی و فهرست‌نویسی نسخ فارسی با حضور «بلرام شِکلا»، رایزن فرهنگی هندوستان در ایران؛ شهروز فلاحت‌پیشه، معاون امور بین‌الملل بنیاد سعدی؛ علیرضا مختارپور، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران؛ معاون، مدیران و جمعی از استادان زبان و ادبیات فارسی از کشور هندوستان و بنگلادش برگزار شد.

در ابتدای این نشست فاطمه صدر، معاون پژوهش و منابع دیجیتال سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران گفت: با توجه به وجود میراث غنی در ایران فرهنگی و ایران اسلامی، همچنین مشترکات فرهنگی میان ایران، هندوستان و بنگلادش، سفر استادان زبان و ادبیات فارسی به ایران از سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران به عنوان نهاد مرجع و حافظ میراث کهن ایرانیان آغاز شده است.

وی ادامه داد: در این حضور یک هفته‌ای، کارگاه های آموزشی متعددی با موضوع نسخه‌شناسی و فهرست‌نویسی نسخ فارسی و کارگاه آموزش آشنایی با نسخه‌های ارزشمند خطی به زبان‌های کهن و باستان ایران همچون اوستایی، پهلوی، پازند و پارسی‌نویسی برگزار خواهد شد.

سختی زیستن در عصر ضداخلاق، ضدفرهنگ و ضدانسان

علیرضا مختارپور، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران گفت: متاسفانه این روزها در کشور ما حمله ناجوانمردانه و تروریستی به هموطنان عزیزمان صورت گرفته است و تعدادی از کودکان، زنان و مردان به خاک و خون کشیده شده‌اند که از جمله یکی از همکاران ما در مرکز اسناد و کتابخانه ملی استان کرمان، هشت تن از عزیزانِ خود را از دست داده است. بنده هم صحبت‌های خود را از همین زاویه آغاز می‌کنم.

وی ادامه داد: عصر فعلی را به جریان‌های مختلفی چون فرهنگ، ضدفرهنگ، اخلاق، ضداخلاق، ادب، ضدادب، انسان و ضدانسان می‌توان تقسیم کرد که متاسفانه جریان‌های ضداخلاق، ضدفرهنگ و ضدانسان به نهایت سبعیت و درنده‌خویی خود رسیده و به هیچ ارزشی نه به جان انسان و نه میراث کهن در عالم پایبند نیستند. در همین دو ماه اخیر شاهد بودیم که رژیم صهیونیستی کتابخانه عمومی و مرکز اسناد غزه را از بین بُرد. بنابراین نه برای جان انسان‌ها و نه برای دین انسان‌ها احترام و ارزش قائل نیستند.

کتاب، اخلاق و انسان؛ ارزش‌های والای دین اسلام

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با بیان این مطلب که ارزش در دین اسلام کتاب، اخلاق و انسان است؛ گفت: پیامبر ما حضرت محمد(ص) برای تکمیل مکارم اخلاقی مبعوث شد و امر نبوت با کلمه اقْرَأْ که امر به خواندن است، آغاز شده و در نهایت سوگند خداوند در قرآن هم به نام قلم است و در عین حال انسان در روزهای بازپسین بازهم با امر خواندن و کتاب که همانا کتابِ وجود و عملکرد انسان است، سر و کار دارد. یعنی وجود آدمی به کتاب محصّل و مختوم تبدیل می شود و ارزیابی بشر منوط به کتاب عملکرد او است.

مختارپور ادامه داد: همین محتوا و فرهنگ در میراث ایرانیان و در زبان و ادب فارسی بیشترین و بهترین حضور را دارد. انسان اهلِ مطالعه در کدام زبان می‌تواند معارفِ اخلاقی، صلح، مدارا، انسانیت و مهربانی را یکجا با هم بیابید که به اعتقاد بنده این عناوین عناصر اصلی میراث کهن زبان فارسی است که در نسخ خطی، آثار ادبی، آثار دینی و آثار فرهنگی به کرات به بهترین شکل  آمده است و طبیعتا شما استادان زبان و ادب فارسی به محتوای این آثار نیز توجه ویژه دارید.

وی در پایان تاکید کرد: شما استادان فن در زبان و ادبیات فارسی به دور از نگاه تاجرمابانه نسبت به این میراث، می‌خواهید از دل این نسخ حرف سعدی، حافظ، نظامی و دیگر عرفا، فلاسفه و دانشمندان علوم مختلف را دریابید. زیرا آنها بودند که این جهان متعالی را ساختند و از این پس هم با حضور انسان های مهربان، دیندار و با اخلاق باید ساخته شود. بنابراین فرقی نمی‌کند در چه قرنی زندگی می‌کنیم زیرا جهان همواره با انسان، ضدانسان، اخلاق و ضداخلاق مواجه است و آنچه می‌تواند نسل‌های بعدی به خصوص جوانان را به جریان دین، اخلاق و مدارا در تمام نقاط جهان پیوند دهد؛ همین میراث‌کهن، نسخه‌ها و از همه مهمتر  شما استادان هستید که می‌توانید معارف و فرهنگ را به بهترین زبان به نسل‌های بعد منتقل کنید.

زبان فارسی پل اشتراک دو کشور هند و ایران

در ادامه این نشست بلرام شِکلا، رایزن فرهنگی هندوستان در ایران با بیان این مطلب که زبان فارسی در کشور هندوستان مفاهیم بسیاری دارد گفت: در ابتدا خرسندم که کارگاه‌های آموزشی نسخه‌شناسی و فهرست‌نویسی نسخ فارسی به منظور دانش‌افزایی برای استادان زبان و ادبیات فارسی کشورهای هندوستان و بنگلادش برگزار می‌شود.

رایزن فرهنگی هندوستان ادامه داد: کشور هندوستان مهد علم و فرهنگ است که بذرهای فرهنگی، ادیان و مذاهب مختلف در آنجا نگهداری می‌شود. اما جایگاه زبان و ادبیات فارسی در میراث مردمان ما از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. بیش از نیم میلیون نسخ خطی در کشور هندوستان وجود دارد که غنی‌ترین نسخ مربوط به نسخ خطی زبان فارسی است. در واقع پل ارتباطی ما با کشور ایران اشتراکات زبان فارسی است که با برپایی چنین برنامه‌هایی این ریسمان فرهنگی را بیش از پیش تقویت می‌کنیم. 

بلرام شکلا تصریح کرد: هند با کشورهای گوناگونی روابط سیاسی و اقتصادی دارد، اما ارتباط ما با ایران از جنس سیاسی نیست و از گذشته دور تاکنون قرابت، هم‌ریشگی و برادری با یکدیگر داشته‌ایم. به این معنا که دولتمردان می‌آیند و می‌روند؛ ولی زبان فارسی به واسطه استادان و دلسوختگان فرهنگ برای نسل‌های آینده می‌مانند.

زبان فارسی میراثی بزرگ برای کشور هندوستان است

شهروز فلاحت‌پیشه، معاون امور بین‌الملل بنیاد سعدی با بیان این مطلب که این بنیاد در بیش از 60 کشور در حوزه گسترش زبان و ادب فارسی فعالیت می‌کند؛ گفت: بنیاد سعدی در کشورهای متعددی در حوزه گسترش زبان و ادب فارسی فعالیت می‌کند؛ اما توجه ویژه‌ای به آموزش زبان فارسی در کشورهای هند و ترکیه دارد. به همین منظور دفاتر تحقیقات زبان و ادب فارسی در این دو کشور به شکل ویژه فعالیت می‌کنند.

وی اظهار کرد: آنچه به عنوان زبان و ادب فارسی در کشور هند موجود است در واقع میراث این کشور به شمار می‌رود. در همین راستا در سال 2023 تدریس زبان فارسی به عنوان زبانی کلاسیک در هندوستان تصویب شده است.

بنا به برنامه سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران؛ هفت کارگاه تخصصی آموزش نسخه‌شناسی و فهرست‌نویسی نسخ فارسی برای استادان زبان و ادبیات فارسی از کشورهای هندوستان و یک نشست تخصصی با عنوان «فرهنگ‌ها و دستور زبان‌های فارسی نگاشته شده در شبه قاره هند» 18 دی برگزار می شود.