از اختصاص پژوهانه ویژه به اساتید تا احصای شاخص‌های فرهنگی دانشگاه‌ها

به گزارش ایکنا، آموزش عالی کشور در سالی که گذشت شاهد اتفاقات و رخدادهای متعددی بود که از جمله آنها می‌توان به «اختصاص پژوهانه به اساتید راهنمای پایان‌نامه‌های برتر دینی و قرآنی»، «تقدیر از اساتید پراستناد پایگاه جهان اسلام» و «تأکید وزیر علوم بر احصای شاخص‌های کمی فرهنگی در دانشگاه‌ها» اشاره کرد.

اکنون برخی از مهمترین اخبار آموزش عالی درسال 1402 را مرور می‌کنیم؛

 

 

 

 

یکی از مواردی که برخی احساس می‌کنند باید انجام شود پرداختن به مسائل نرم افزاری و سخت افزاری است اما معتقدم مسئله اصلی فرهنگ دانشگاهی است. مقام معظم رهبری هم فرمودند یکی از مسائل مهم در دانشگاه‌ها فرهنگ است که باید جدی گرفته شود.

 

 

یکی از اساتید برجسته کشور که در دانشگاه شریف مشغول تدریس هستند بحث زیبایی مطرح می‌کنند و می‌گویند در ایران مشکلی در کشاورزی، صنعت و خدمات نداریم بلکه تنها مشکل ما اخلاقی و فرهنگی است و تا این مشکل حل نشود کشور به پیشرفت و آسایش نخواهد رسید و جامعه از رفاه برخوردار نخواهد شد لذا اگر می‌خواهیم به عنوان یک جامعه زنده بمانیم باید به پرورش اخلاق و ارزش‌های انسانی بپردازیم.

 

 

 

 

 

همه ما بر روی این موضوع توافق داریم که رویکرد و بینشی که در طراحی دروس و اجرای دوره‌های حکمرانی حاکم باشد، باید رویکرد مبتنی بر حکمرانی علوی باشد که انقلاب اسلامی به عنوان مأموریت اصلی خود دنبال کرده و امامین انقلاب اسلامی هم بر روی آن تاکید دارند. در این مسیر لازم است در کنار شناخت مفاهیم جدید علمی، راه‌های برون‌رفت از چالش‌هایی که امروز با آنها مواجه هستیم را با رویکرد مبتنی بر حکمرانی علوی انطباق دهیم تا بتوانیم ضمن بهره‌گیری از مبانی علمی و نظری، در مسیر طراحی تئوری‌های بومی برای پرورش حکمرانان کشورمان قدم برداریم.

 

 

 

 

 

جشنواره بین‌المللی فارابی نمایان کننده اهمیت فوق العاده صاحبان آثار برجسته به ویژه نظریه پردازان و نوآوران درجه یک در منظر نظام آموزش عالی ایران است. اینکه در برخی رشته‌های علمی اثر حائز اهمیت معرفی نشده است از جهتی نشان دهنده دقت و بی‌طرفی در داوری‌هاست و از جهتی دیگر برای وضعیت رشته‌های مربوط نگران کننده است. جشنواره فارابی می‌تواند از حمایت دستگاه‌ها و مسئولان، بیشتر بهره‌برداری کند.

 

 

 

 

 

در جشنواره پایان‌نامه‌های دینی و قرآنی، ابتکاراتی وجود دارد که نسبت به دوره‌های قبل متمایز شده است. از جمله اینکه ما علاوه بر دانشجویانی که به نحوی از آنها تقدیر خواهد شد به معاونت پژوهشی وزارت علوم پیشنهاد دادیم برای تقدیر از اساتیدی که این پایان‌نامه‌ها را راهنمایی کرده‌اند پژوهانه یا گرنت پژوهشی تعلق بگیرد که با آن موافقت شده و مبلغ قابل توجهی در اختیار اساتید راهنمای پایان‌نامه‌ها و رساله‌های برتر دینی و قرآنی قرار می‌گیرد. بنا داریم برای دوره‌های دیگر نیز این روند ادامه داشته باشد. همچنین به منظور ارج نهادن به زحمات محققین و پژوهشگران، با حمایت معاونت فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری جوایز پدیدآورندگان آثار برتر در این دوره نسبت به دوره قبل از افزایش قابل توجهی برخوردار شده است.

 

 

 

 

 

چهارده سال پیش که بعد از تذکر مقام معظم رهبری به صورت جدی‌تر وارد این کار شدیم شورایی را تشکیل دادیم تا تصمیماتی در زمینه علوم انسانی اسلامی اتخاذ شود اما بنده در این چهارده سال به این نتیجه رسیدم که چنین کاری با یک شورا و دبیرخانهِ دو سه نفره امکان‌پذیر نیست و نیازمند لوازم اجرایی گسترده‌ای است و البته کارشکنی‌های زیادی هم در این زمینه وجود دارد. با چنین وضعیتی که تمدن ساخته نمی‌شود. مسلمانان صدر اسلام چگونه تمدن ساختند؟ آیا ما مثل آنها کار می‌کنیم. 

 

 

 

 

 

علوم انسانی اسلامی در کشور ما باید سرمشق‌نویس باشد. اگر این نوع نگاه نباشد رشته‌های علوم انسانی ما در بسیاری از موضوعات صرفاً مشق‌نویس هستند چون سرمشق را کسانی دیگر نوشته‌اند در حالی‌که باید تلاشمان سرمشق‌نویسی باشد چون مقر اصلی علوم انسانی اسلامی در جمهوری اسلامی ایران است که با ارتباط حوزه و دانشگاه ایجاد شده است و یکی از کارهای خوبی که کنگره علوم انسانی اسلامی انجام داده ارتباط قوی دانشگاه و حوزه است‌ و‌ ما در وزارت علوم سعی کردیم به صورت نظام‌مند به آن توجه کنیم و سعی کردیم خروجی ارزیابی‌های ما منجر به ارتباط بین حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌ها شود و خوشبختانه در بدو ورود به وزارت علوم، مرکز پژوهش‌های علوم قرآنی را توسعه داده و علوم انسانی را به آن اضافه کردیم.

 

 

 

 

 

در دوران حکومت پیامبر اسلام(ص) علی‌رغم همه تحولات و کاستی‌ها و جنگ‌ها، پیامبر(ص) شبه جزیره عربستان را متحول و بر اساس ندای اسلام، آنها را متحد می‌کند. عصر طلایی جهان اسلام از زمان عباسیان شروع می‌شود که در همان زمان شاهد عصر تاریک اروپا هستیم. در واقع اسلام به مدت هشتصد سال قدرت علمی جهان بوده است اما اولین ضربه‌ای که در اسلام خوردیم این بود که مدارس علمی که در زمان خلفای عباسی ایجاد شده بود از قرون سیزدهم و چهاردهم هجری از علوم مادی تهی شدند و صرفاً به علوم دینی پرداخته شد. این برای جهان اسلام ضربه بدی بود و بعدها حمله مغول هم ضربه بدی به جهان اسلام زد تا اینکه در زمان افرادی همانند سیدجمال الدین اسدآبادی و محمد عبده، تلاش‌هایی برای بازگشت به خویشتن و احیای اسلام صورت می‌‌گیرد اما در این ایام شاهد حضور روس و انگلیس در منطقه هستیم که در تلاش برای تسخیر خاورمیانه بدون جنگ و خونریزی هستند. اساسا یکی از آنها کتاب نوشت و گفت که چگونه باید جهان اسلام را بدون خونریزی تسخیر کنیم.

 

 

 

 

 

حوزه و دانشگاه می‌توانند مسائل کشور و جامعه را تشخیص دهند. آن‌ها هستند که فرق بین مشکل و مسئله را می‌دانند و قدرت حل مسئله در دانشگاه و حوزه است. دانشگاه و حوزه باید در متن جامعه و در تلاش برای حل این مشکلات باشند لذا از پیش قراولان حلقه‌های میانی و فعالیت در عرصه مسئولیت‌پذیری اجتماعی هستند. ما در راستای وحدت حوزه و دانشگاه تلاش‌هایی انجام داده‌ایم اما آنجایی که می‌توانند این وحدت حوزه و دانشگاه را عمق ببخشند، شناخت مسائل جامعه، اولویت‌بندی آن‌ها و تلاش برای حل آن‌هاست.

 

 

 

 

 

باید قرارگاه اجرایی‌سازی سند اسلامی‌شدن دانشگاه‌ها در نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها ایجاد شود چراکه هم‌اکنون ستاد این سند نیز در این نهاد وجود دارد. قرارگاه شدن به این معنی است که سند اسلامی شدن دانشگاه‌ها ترجمه عملیاتی شود چراکه میان سیاستگذار یعنی شورای عالی انقلاب فرهنگی و نهادهای اجراکننده که دانشگاه‌ها هستند ارتباط لازم شکل نگرفته و نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری می‌تواند به‌عنوان اتصال دهنده این دو، راهبردها را به برنامه‌های عملیاتی در تمام دانشگاه‌ها تبدیل کند.

 

 

 

 

 

اسلام نگاه عالمانه به معنویت دارد و معنویت را مبتنی بر یک جهان‌بینی ویژه تعریف کرده است. منابعی که ما در اختیار داریم می‌تواند الگویی به بشر بدهد که بشر را از سردرگمی و افسردگی و بیماری‌های روحی و روانی که در برخی کشورها وجود دارد تا حدودی برهاند؛ این راهی است که به نظر می‌رسد از علوم انسانی اسلامی بیرون می‌آید؛ علوم انسانی‌ای که مبتنی بر مبانی هستی‌شناسی اسلامی و انسان‌شناسی اسلامی است. یکی از ویژگی‌های مبانی انسان‌شناسی اسلامی این است که انسان فقط از تولد تا مرگ را نمی‌بیند و به قبل و بعد از آن هم توجه دارد و فقط به عوامل مادی نگاه نمی‌کند بلکه عوامل غیرمادی هم در این عرصه مؤثر است و زمینه رشد انسان را فراهم می‌کند. کسانی که در علوم انسانی مانند روان‌شناسی اسلامی، حقوق و جامعه شناسی اسلامی کار می‌کنند، معتقدند که این علوم انسانی می‌تواند حال بد بشر امروز را تغییر دهد.

 

 

 

 

 

فقه مقارن بدین معنی است که فقه‌ها در کنار هم قرار داده شده و از دستاوردهای هر فقه برای پاسخگویی به سوالات سایر فقه‌ها استفاده می‌‌شود. فقه مقارن یکی از راهکارهای عملی برای ایجاد اتحاد و تقریب بین مذاهب است و لازم است سرمایه‌گذاری زیادی بر روی آن صورت بگیرد اما متأسفانه سرمایه‌گذاری در این زمینه بسیار اندک است در حالی‌که دانشگاهی همانند زیتونه در تونس، حرف اول را در زمینه مقاصد شریعت می‌‌زند اما در ایران صرفا در همین دانشگاه مذاهب اسلامی و دانشگاه ادیان و مذاهب، کارهای اندکی صورت گرفته است.