تهدید خطر سقوط برای اهل دانش و ایمان

حجت‌الاسلام علیرضا قبادی، جامعه‌شناس و کارشناس دین، به مناسبت ماه مبارک رمضان سلسله یادداشت‌هایی را با محور «دینداری در قرآن» نوشته که هر روز از رسانه ایکنا منتشر می‌شود. مشروح هشتمین یادداشت را در ادامه می‌خوانید؛

«یکی از عبرت‌آموزترین تجربه‌های دینی در قرآن کریم، تجربه‌ای است که در آیه ۱۷۵ سوره اعراف آمده است. این تجربه به قدری باارزش و درس‌آموز است که قرآن کریم از آن به عنوان خبر مهم و پر فایده تعبیر(نبأ) کرده است و به پیامبر(ص) فرموده است این حکایت را برای مردم روایت کند. 

همچنین، از مردم خواسته شده است که در آن اندیشه و تأمل کنند. تجربه در آیه مزبور چنین است: «خبر كسى را برای آنان بخوان كه آيات خويش را به او تعليم داديم و او از آن خارج شد و شيطان به دنبال او افتاد و از گمراهان شد». چنانچه در آیه تصریح شده است و مفسران نیز بدان اشاره کردند، شخصی که درباره تجربه او سخن می‌رود، نه یک فرد عادی، بلکه از اهل دانش و فضل بود. حتی بالاتر از آن از مقربان اهل ایمان بود و کسی بود که مورد عطای الهی قرار داشت، حتی برخی او را اهل کرامت و «مستجاب‌الدعوه» دانستند.

با این وجود چنانچه در بخشی از آیه ۱۷۶ سوره اعراف تصریح دارد: «او به پستى گرایید و از هوس خويش پيروى كرد و بستر ورود شیطان در خودش را فراهم کرد و شیطان هم آن‌قدر او را تعقیب کرد تا اینکه از مرتبت بلند روحانی به درکات پست دنیوی سقوط کرد و با آلوده کردن خود به هواهای نفسانی، لباس کرامات و عزتمندی را از تن خویش در آورد». سقوط و انحراف او به جایی رسید که در قرآن از وی به حیوانی تشبیه کرد که همیشه در حال «له له» زدن است، گویا اینکه دیگر سیرایی ندارد و عطش دنیا طلبی در او خاموش نمی‌شود. 

این تجربه تلخ هر چند درباره سقوط فرد مشخصی صحبت می‌کند، اما خطری است که هر اهل دانش و ایمان را تهدید می‌کند و هشدار برای همه کسانی است که به عنایات الهی پشت پا زده و زمینه سقوط و خروج خود را فراهم می‌کنند. چنانچه قرآن هم به این مهم تصریح دارد که اين حكايت قومى است كه آیات ما را تكذيب كرده‌اند و این حكم حتمى خدا است که ظالم را هدايت نكند. قرائت مجدد آیات ۱۷۴تا ۱۷۸ سوره اعراف به تفهیم بیشتر این تجربه می‌افزاید».