الزامات تقویت نشاط اجتماعی با بهره‌مندی از ظرفیت مناسک
دانش‌آموخته دکترای مطالعات استراتژیک و پژوهشگر دین و حکمرانی با تأکید بر اینکه به ظرفیت مناسک دینی در ایجاد نشاط اجتماعی باید به صورت هوشمندانه و دقیق بنگریم و زمینه‌ای را فراهم کنیم تا خود مردم در این مسیر حرکت کنند، گفت: نهادهای حاکمیتی و دولتی باید در این زمینه مسئولیت حمایت و هدایت داشته باشند.
ماه رمضان ظرفیت بی‌نظیری برای افزایش مشارکت اجتماعی مردم در حوزه‌های مختلف است که این مسئله زمینه را برای افزایش میزان نشاط در میان آحاد مردم فراهم می‌کند. به برکت معنویتی که از دل ماه رمضان ایجاد می‌شود، بسیاری از آلودگی‌ها در جامعه کاسته و انگیزه‌های مجرمانه نیز از بین می‌رود که همین مسئله موجب اصلاح جامعه شده و زمینه را برای خدمت‌رسانی مردم به یکدیگر فراهم می‌کند.
در ماه رمضان روح عفو، گذشت و تواضع در مردم بیشتر می‌شود که این مسئله موجب کاهش آسیب‌های اجتماعی شده و باعث می‌شود تا مردم علیرغم وجود مشکلات زیاد، به فکر کمک به نیازمندان باشند و شرایطی را فراهم کنند تا نیازهای حداقلی فقرا و محرومان در این ماه مبارک مرتفع شود. افزایش همبستگی اجتماعی در حوزه رفع محرومیت از محرومان در ماه رمضان به اوج خود می‌رسد و همین همبستگی زمینه ایجاد نشاط اجتماعی را فراهم می کند. امروز ضروری است که زمینه‌ای فراهم شود تا این روحیه در دیگر ایام سال نیز تداوم داشته و باعث ایجاد شادی عمومی در میان مردم به ویژه محرومان و طبقات تهیدست جامعه شود.
حجت‌الاسلام سیدمهدی رفیعی‌راد، دانش‌آموخته دکترای مطالعات استراتژیک و پژوهشگر دینی و حکمرانی کشور در رابطه با چگونگی بهره‌گیری از ظرفیتهای ماه رمضان برای ایجاد نشاط اجتماعی بیشتر در میان مردم توضیحاتی ارائه داده که مشروح آن را در ادامه مطالعه می‌کنید.
«در رابطه با موضوع نسبت بین ظرفیتهای ماه رمضان و نشاط اجتماعی باید به این مهم توجه کنیم که در ابتدا آیا نشاط اجتماعی را به عنوان یکی از ضرورت‌های جامعه و یکی از لوازم استحکام آن می‌پذیریم یا خیر؟ آیا می‌پذیریم که نشاط در جامعه یکی از مهمات پایداری و استحکام جامعه است یا خیر؟ اگر نگاه ما به موضوع نشاط اجتماعی براساس تعالیم اسلامی و انسانی باشد، باید از تمامی ظرفیت‌ها در ایجاد و حفظ نشاط اجتماعی بهره ببریم.
یکی از ظرفیتهای بزرگ در حوزه ایجاد نشاط اجتماعی در جامعه ایران اسلامی، ماه رمضان است. ماه رمضان برای ما این امکان را فراهم می‌کند که از سلوک فردی و نیز ایجاد اجتماعات مختلف با مشارکت مردمی بالا بهره ببریم. به این معنا که به بهانه ماه رمضان دارای اجتماعاتی باشیم که یکی از آثار این اجتماع، بالارفتن مشارکت مردمی و ایجاد نشاط در جامعه است. در روایات اسلامی آمده، زمانی که مؤمنان دست در دست هم بگذارند، موجبات نزول رحمت الهی فراهم می‌شود.
اجتماع مسلمین در کنار یکدیگر و در مناسبت‌های مختلف دینی و مذهبی ماه رمضان به خودی خود موجب نزدیک شدن دل‌ها به هم و ایجاد نشاط در جامعه خواهد شد. نکته مهمی که وجود دارد، این است که باید در ساختار فرهنگی و نظام اداری کشور نیز نسبت به این مسئله یعنی چگونگی ایجاد نشاط اجتماعی در جامعه، تدابیر اجرایی و اقدامات عملی صورت گیرد، یعنی وقتی قصد داریم دانش‌آموزان در مدارس از فرصت ماه رمضان و نشاط این ماه مبارک برخوردار شوند، نظام آموزشی کشور نیز باید خود را با این مسئله تنظیم کند. نمی‌توانیم مانند سایر ایام سال با دانش‌آموزان رفتار کنیم اما انتظار متفاوتی از ایشان در ماه رمضان داشته باشیم.
همچنین، در حوزه اداری نیز لازم است که مدیران برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری اولویت‌بندی کرده و امکانات مربوط به ایجاد زمینه برای مشارکت اجتماعی بیشتر در ایام ماه رمضان را فراهم کنند. به همین مناسبت در حوزه خصوصی و عمومی مانند کسب و کار و کارگران نیز باید زمینه‌های لازم برای حضور عموم مردم در مناسبت‌ها و مناسک دینی ماه رمضان فراهم شود؛ چراکه هر چه این مشارکت بالاتر رود، میزان نشاط اجتماعی نیز افزایش پیدا می‌کند.
البته ما باید به این موضوع برسیم که آنچه در الگوی نظام جمهوری اسلامی و بر مبنای حکمرانی اسلامی برای ایجاد نشاط اجتماعی تعریف می‌شود، با الگوی آنگلوساکسونی غرب کاملاً متفاوت است. در حوزه جامعه اسلامی، نشاط اجتماعی با غرب متفاوت بوده و باید این نشاط را از راه‌های حلال و شرعی و براساس سنت‌های الهی به دست بیاوریم.
انسان موجودی اجتماعی است و در انسان‌شناسی اسلامی انسان موجودی هوشمند در مسیر عبادالله است که باید به رشد و تعالی برسد تا به مقامات الهی که برای او ترسیم شده، دست پیدا کند. زمانی که نگاه انسان‌شناسی ما نگاهی توحیدی باشد، طبیعی است که طراحی‌های ما در حوزه‌های مختلف همچون نشاط اجتماعی و ... نیز در همین مسیر خواهد بود. هر اجتماعی که با اصول مربوط به حوزه اسلامی طراحی شود، اثرگذاری خود در جامعه را خواهد داشت.
مناسک دینی در جامعه ما بسیار متعدد هستند و نمی‌توانیم به این مناسک با نگاه خطی بنگریم. ما باید نگاهی هوشمندانه نسبت به بهره‌گیری از ظرفیت مناسک دینی در حوزه‌های مختلف اجتماعی داشته باشیم. البته نکته بسیار مهم در این رابطه این است که این مسائل نباید از سوی دولت و نظامات دولتی پیگیری شود. این ظرفیت‌ها باید در اختیار مردم قرار داده شود تا خود آن‌ها زمینه ایجاد مشارکت در مسائل مختلف را فراهم کنند که این مسئله به خودی خود باعث ایجاد نشاط اجتماعی در جامعه خواهد شد. در این صورت چنین نشاطی که از سوی خود مردم ایجاد شود، پایدار خواهد بود.
البته در رابطه با افرادی که در تعارض با حوزه مشارکت بالای مردمی و ایجاد نشاط در میان مردم هستند، نیازمند حوزه‌های سلبی نیز هستیم تا از فعالیت این عوامل که ممکن است حتی ریشه‌هایی در خارج از کشور داشته باشند جلوگیری کنیم. لذا در این زمینه باید تمامی ابعاد جامعه را در نظر گرفت. امروز حتی در حوزه عفاف و حجاب نیز می‌توانیم به خوبی از ظرفیتهای ماه رمضان بهره‌گیری کنیم. تبیین مسئله حجاب و آثار و برکات آن برای مردم بسیار ضروری است. بسیاری از مردم از آثار و برکات عفاف و حجاب آگاهی ندارند و این عدم آگاهی آن‌ها باعث خسران می‌شود.
باید به مقوله ایجاد نشاط اجتماعی در جامعه به صورت هوشمندانه و دقیق بنگریم و زمینه‌ای را فراهم کنیم تا خود مردم در این مسیر حرکت کنند و نهادهای حاکمیتی و دولتی در این زمینه مسئولیت حمایت و هدایتی داشته باشند. حاکمیت باید مردم را برای مشارکت در امور مختلف حمایت کند تا زمینه نشاط در میان آن‌ها نیز ایجاد شود. امروز بسیاری از هیئت‌های خانگی که در ماه رمضان نیز تشکیل می‌شوند، تأثیر بسیار فراوانی در ایجاد همبستگی و نشاط اجتماعی دارند. این هیئت‌ها استحکام جامعه را بالا برده و مقاومت جامعه را در برابر فرهنگ تخریبی غرب تقویت می‌کند. باید بدانیم که نگاه ما به موضوع نشاط نیز مقوله‌ای مهم است. در پارادایم تفکری اومانیست‌ها مسئله اصلی، لذت مطرح می‌شود و غربی‌ها به نوعی تمامی لذایذ مادی را از مقوله نشاط می‌دانند که این مسئله در تفکر اسلامی جایی ندارد. ما از نشاطی صحبت می‌کنیم که براساس فطرت و خلقت آدمیزاد شکل می‌گیرد. انسان چنانچه براساس فطرت خود در مسیر نشاط قرار گیرد، مسیر را به صورت صحیح و مناسب طی کرده است وگرنه طبق تفکر غربی هرگونه لذتی حتی نامشروع، نشاط‌آور خواهد بود.
امروز کشورهای اسلامی که حامی مردم مظلوم فلسطین هستند، حتما در مسیر صحیح نشاط قرار خواهند داشت. کشورهایی که مرزهای خود را در برابر حمایت و کمک‌رسانی به مردم مظلوم فلسطین می‌بندند، حتی اگر تمامی مظاهر اسلامی را نیز به خوبی و به زیبایی رعایت کنند، نمی‌توانند ادعایی در زمینه نشاط اجتماعی در میان مسلمانان داشته باشند».
انتهای پیام
