جلب مشارکت مردم در تولید مستلزم پیش‌بینی‌پذیری رفتار دولت‌ است

هادی حق‌شناس، کارشناس مسائل اقتصادی، در گفت‌وگو با ایکنا، درباره ملزومات تحقق شعار سال اظهار کرد: «تولید» کلیدواژه اصلی شعار است که رهبر معظم انقلاب بر آن تأکید فرموده‌اند. طبیعتاً تولید کالا و خدمات بدون مشارکت مردم انجام نمی‌پذیرد به عبارت بهتر هر نوع تولیدی که انجام می‌‍شود اعم از تولیدات صنعتی، کشاورزی و تولیدات در بخش خدمات حتماً نیازمند مشارکت مردم است.

وی افزود: حضور و مشارکت مردم در تولید در قالب‌های مختلف مانند شرکت‌های دولتی، خصوصی و تعاونی امکان‌پذیر است ولی نکته‌ای که باید در نظر داشت این است که در همه این قالب‌ها مردم نقش پررنگ و اصلی را دارند و بدون حضور مردم چرخ تولید به گردش در نخواهد آمد.

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه حتی در آنجایی که تولید به صورت هوشمند و با استفاده از تکنولوژی انجام می‌شود خود آن تکنولوژی هم توسط مردم تولید شده است، گفت: تحت هیچ شرایطی نمی‌توان از نقش مردم در تولید کاست و آن را نادیده گرفت و تولید منهای مشارکت مردم معنا و مفهومی ندارد.

دو مؤلفه اصلی تحقق جهش تولید

حق‌شناس بیان کرد: از منظر تئوری‌های اقتصادی تابع تولید از دو مؤلفه اصلی تشکیل شده؛ یک مؤلفه نیروی انسانی است و دومین مؤلفه هم سرمایه است و تقویت هر یک می‌تواند منجر به افزایش تولید شود. اگر سرمایه‌گذاری افزایش یابد حتماً منجر به افزایش تولید خواهد شد و یا اگر نیروی انسانی ماهر به کار گرفته شود دوباره بر افزایش تولید اثرگذار است ولی اگر هر دو به طور همزمان مورد استفاده قرار گیرند آن وقت جهش تولید اتفاق خواهد افتاد.

وی ادامه داد: نکته اصلی این است که چرا در اقتصاد ایران جهش تولید اتفاق نیفتاده و سمت عرضه همیشه با مشکل روبه‌رو بوده است؟ به عنوان مثال ما همیشه کمبود مسکن، کمبود آزادراه، بزرگراه، راه‌آهن، هواپیما یا ده‌ها قلم کالا داریم. بخشی از این کمبودها را می‌توان در داخل کشور برطرف کرد اما چرا چنین اتفاقی نمی‌افتد؟ یا بخشی از این کمبودها را می‌توان از خارج مرتفع ساخت ولی چرا چنین نمی‌شود؟ به باور من برای پاسخ به این پرسش‌ها باید به سمت چراها رفت. یکی از این چراها این است که هزینه تولید در ایران بسیار گران است.

این کارشناس اقتصادی وجود تورم‌های دورقمی در اقتصاد ایران را عامل اصلی گران تمام شدن فرآیندهای تولیدی عنوان و تأکید کرد: مهمترین عارضه تورم این است که دلالی را توجیه می‌کند اما تولید را توجیه نخواهد کرد. تورمی که در اقتصاد ایران وجود دارد باعث شده پول‌ها به سمت سوداگری و دلالی مانند خرید و فروش زمین، ارز، سکه، طلا و این‌گونه دارایی‌ها هدایت شوند؛ چون در هنگام تورم مردم احساس می‌کنند تنها پناهگاهشان این دارایی‌هاست.

حق‌شناس بیان کرد: در شرایط تورمی عقلانی نیست که ذی‌نفعان اقتصادی دو یا سه سال سرمایه‌هایشان را در بخش تولید سرمایه‌گذاری کنند و در نهایت هم قابل رقابت با کالای خارجی نباشد و یا سود کمتری در مقایسه با بازارهای موازی به دست آورند. تورم باعث شده تا تولید کالا در داخل گران تمام شود و به همین دلیل تولیدکننده به سمت واردات ارزان کالا روی می‌آورد تا اینکه همان کالا را در داخل تولید کند.

اقدامات ضد تولید؛ عامل کاهنده مشارکت مردمی 

وی با بیان اینکه مردم فی‌نفسه علاقه به مشارکت در تولید و انجام فرآیند تولیدی دارند، گفت: ولی وقتی سیاست‌های پولی، مالی، ارزی و مالیاتی دولت‌ها به‌گونه‌ای پیش می‌روند که ضد تولید هستند قطعاً انگیزه تولید در مردم کاسته خواهد شد. به طور کلی بستر مشارکت مردم در اقتصاد را باید دولت‌ها تأمین کنند و با دو ابزار می‌توان این مهم را انجام داد؛ یک: اتخاذ سیاست‌های مناسب به منظور جذاب کردن فضای بازار و کسب و کار و دوم: رفتار دولت یا دولت‌ها قابل پیش‌بینی باشد. وقتی رفتار دولت قابل پیش‌بینی نباشد قطعاً شعار سال محقق نخواهد شد و انگیزه مشارکت مردم در تولید کاهش می‌یابد.

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی در بخش دیگری از این گفت‌وگو کاهش آثار تحریم و تنش‌های منطقه‌ای و جهانی را بر جهش تولید و جذب مردم به فرآیندهای تولیدی مؤثر دانست و در این رابطه گفت: سال گذشته کلاً 153 میلیارد دلار حجم تجارت خارجی اقتصاد ایران بوده؛ درحالی‌که این رقم برای ترکیه تقریباً 6 برابر است و این فاصله نشان می‌دهد به دلیل تنش‌های منطقه‌ای و جهانی نتوانسته‌ایم از فرصت‌های ویژه اقتصادی به خوبی استفاده کنیم.

حق‌شناس در پایان گفت: در شرایط تورم دو رقمی نباید انتظار مشارکت مردم در تولید را داشت؛ در چنین شرایطی تمام دغدغه مردم حفظ ارزش دارایی‌هایشان است و به همین دلیل به سمت حفظ آن حرکت می‌کنند. مردم زمانی وارد تولید می‌شوند که فضای کسب و کار مناسب باشد و آرامش در اقتصاد حاکم باشد.

گفت‌وگو از سعید امینی