چه کسی «کامل یوسف» را به قاهره آورد؟
گروه فعالیت‌های قرآنی ــ باید از مرحوم «محمد صیفی» قدردان بود که یکی از اعجوبه‌های تلاوت قرآن را شناسایی کرد و زمینه را چنان فراهم کرد که او به جمع مطرح‌ترین قاریان قاهره بپیوندد و به رادیو قرآن مصر راه یابد.
به گزارش ایکنا؛ «کامل یوسف البهتیمی» در سال 1301 ه. ش برابر با 1922 میلادی بدنیا آمد و تقریباً در 10 سالگی حافظ کل قرآن شد و در 12 سالگی از سبک تلاوت «مصطفی اسماعیل» بهره گرفت.
نکته خیلی زیبایی در زندگی کامل یوسف هست که استاد «محمد صیفی» که در مصر به پدر معنوی قاریان معروف هست، ایشان کاری را برای استاد کامل یوسف کرد که باعث رشد وی شد. استاد صیفی به صورت ناشناس به بهتیم رفت؛ چراکه شنیده بود جوانی در بهتیم خیلی خوب قرآن تلاوت می‌کند، وی بدون این‌که خود را معرفی کند، ساعتی را پای تلاوت کامل یوسف می‌نشیند و به ایشان پیشنهاد می‌دهد با من بیا به قاهره برویم، زیرا در آنجا فضا برای رشد تو بهتر و بیشتر است. کامل یوسف می‌گوید من اگر با شما بیایم، آنجا مشکل مسکن خواهم داشت. صیفی، طبقه‌ای از خانه خود را به کامل یوسف می‌دهد و وی سال‌ها در منزل ایشان سکونت می‌کند. در کنار این سکونت به محافل و مجالس می‌رود. از جمله مکان‌هایی که کامل یوسف تلاوت می‌کرد، مجالس استادان «محمد رفعت»، «محمد سلامه»، محمد صیفی و «علی حزین» بوده است که به صورت کامل در این مجالس شرکت می‌کرد.
در سال 1944 میلادی، استاد محمد صیفی، یکی از کسانی است که از کامل یوسف می‌خواهد که در برابر هیئت‌سنجی رادیو قرار گیرد و نکته اینجاست که استاد کامل یوسف حاضر به این کار نمی‌شود. زیرا ترس از آزمون داشت و تصورش این بود که در آزمون موفق نشود و این را برای خود یک ضعف می‌داند که بعد به توصیه استاد صیفی و علی هزین که هر دو سمت استادی بر کامل یوسف داشتند در سال 1944 میلادی برای اولین‌بار در برابر هیئت مهارت‌سنجی رادیو قرار می‌گیرد و از این آزمون سربلند بیرون می‌آید و همین سال، سالی است که وارد رادیو قرآن مصر می‌شود.
آیات 1 تا 23 سوره نجم را می‌شنویم؛
«مهدی دغاغله»، مدرس قرآن کریم درباره تلاوت آیات سوره نجم کامل یوسف البهتیمی چنین می‌گوید: استعاذه، بسمله و آیه اول را با بیات شروع می‌کند. وقتی در مورد مقام بیات صحبت می‌کنیم، لازم است بدانیم که معمولاً بیش از 90 درصد قاریان قرآن جهان با مقام بیات تلاوت را شروع می‌کنند، چنانچه با همین مقام این تلاوت را خاتمه می‌دهند و به صورت یک عادت و یک سنتی قرار گرفته که مورد پذیرش همه قاریان است.
مقام بیات هم مثل سایر مقام‌ها دارای 8 نوت یا 8 صدا یا 8 درجه صوتی است که معمولاً مقام‌ها به دو قسمت تقسیم می‌شوند که این بخش‌ها را نغمه می‌نامیم. شروع با 4 صدای بیات که یک نغمه بیات هست و نصف مقام بیات. پس شروع تلاوت کامل یوسف که در بسمله و آیه اول سوره نجم و همچنین این صداهای چهارگانه را در آیه سوم «مَا ضَلَّ صَاحِبُكُمْ وَمَا غَوَى» و «وَمَا غَوَى» تکرار می‌کند.
در فراز چهارم «وَمَا يَنْطِقُ عَنِ الْهَوَى» اینجا علاوه بر 4 صدای بیات، نت پنجم و ششم را هم در یک لحظه اضافه می‌کند که برمی‌گردد به همان قرار و حالت اول. در آیه پنجم در «ذُو مِرَّةٍ فَاسْتَوَى» با حجاز شروع می‌کند، تا خود کلمه «علی» که وقف می‌کند، چهار درجه حجاز هست، این را در فضای بیات می‌خواند، چون در فضای بیات می‌خواند، اسمش شوری می‌شود.
در فراز ششم «فَتَدَلَّى» از درجه چهارم بیات رکوز، توقف یا پررنگ می‌کند. درجه چهارم را به یک هدف که آن هدف این است که می‌خواهد گام تلاوت را بالا ببرد و شیوه اوج‌گیری به این شکل است، که باید نت چهارم بیات اولی را تبدیل کند به عنوان نت اول یک بیات جدید، به این شیوه می‌گویند بیات بیات. حالا بعضی‌ها هستند که می‌آیند نت چهارم بیات قرار را تبدیلش می‌کنند به عنوان نت اول رست و وارد رست می‌شوند که این هم خودش شیوه دیگری هست، اما استاد بهتیمی بیات بیات می‌خواند.
در فراز هفتم «مَا كَذَبَ الْفُؤَادُ»، 4 درجه بیات جدید را تاکید می کند که در ذهن مخاطب بماند و در فراز هشتم «أَفَتُمَارُونَهُ عَلَى مَا يَرَى» با تحریر زیبایی که در کلمه اُخری ایجاد می‌کند، باز هم 4 درجه بیات دوم یا بیات جدید را اجرا می‌کند. در فراز نهم «عِنْدَهَا جَنَّةُ الْمَأْوَى» باز این تکرار ادامه دارد. فراز دهم را «إِذْ يَغْشَى السِّدْرَةَ مَا يَغْشَى» را اینجا پررنگ می‌کند و نت چهارم بیات جدید یا در واقع نت هشتم(از ابتدا اگر بخواهیم حساب کرده باشیم) و در فراز یازدهم «لَقَدْ رَأَى مِنْ آيَاتِ رَبِّهِ الْكُبْرَى» باز ملودی قبلی را تکرار می‌کند و وارد مقام صبا می‌شود، همین 4 صدای بیات بالا یا بیات جدید را با حفظ قرارشان تبدیل‌شان می‌کند به صبا، این نیست که با یک درجه بالاتری وارد صبا شود و این کار یعنی تبدیل‌کردن خود آن 4 صدا به یک نغمه دیگر که این را می‌گویند «تلوین» یا «مونالاسیون» که صبا را اجرا می‌کند.
در فراز سیزدهم، نغمه جالبی است که خیلی‌ها هستند که نمی‌‌دانند بیات یا صبا یا رست است؟ بین این سه تا نغمه گیر کرده‌اند. در اینجا نت‌های مشترک صبا و بیات را می‌خوانیم، نت اول و دوم و سوم و نت چهارم که سرنوشت نغمه را مشخص می‌کند که بیات است یا صبا؟ آن را نمی‌خواند، هرچند که فرودش با یک درجه رست است، اما چون به صورت کاملا عَرَضی و موقت هست ما نمی‌توانیم، بگوییم رست. می‌گوییم در فضای بیات است. فرق صبا و بیات هم در نت چهارم است؛ 4،3،2،1 اگر نیم‌پرده بیاییم پایین می‌شود صبا، 1،2،3،4 و حالا اگر در سه تا بخوانیم 1،2،3،2،1 اینجا دیگه معلوم نیست که ما داریم، صبا می‌خوانیم یا بیات.
در فراز چهاردهم «إِنْ هِيَ إِلَّا» جنس دوم صبا را که به اصطلاح قاریان می‌گویند جواب صبا را می‌خواند که در اصل نغمه دوم صبا، حجاز است و اگر ما عجم می‌شنویم، عجم جنس ثانوی است. اینجا هم در کلمه هیَ روی فتحه «یَ» ناکوکی اتفاق می‌افتد در صدای مرحوم «کامل یوسف» که کم و بیش از این اتفاق‌ها در تلاوت قاریان بزرگ هم می‌افتد. در فراز پانزدهم جنس صبا را می‌خواند در «سَمَّيْتُمُوهَا» و در فراز شانزدهم از همان درجه با همان 4 درجه صبا وارد نغمه حجاز می‌شود.
یادآور می‌شود، این تحلیل در برنامه «اکسیر» به تاریخ ۴ مرداد ۱۳۹۷ ساعت ۱۶:۳۰ تا ۱۸ از شبکه رادیویی قرآن پخش شد. اکسیر پنجشنبه‌های هر هفته با مجری‌‌کارشناسی «احمد فراهانی»، مدیر گروه آموزش رادیو قرآن و با هدف بیان نکات آموزشی تلاوت‌های شاخص قاریان مصری به روی آنتن می‌رود و در هر برنامه دو تلاوت الگو از قاریان صاحب‌سبک و تأثیرگذار پخش می‌شود. پس از هر تلاوت نیز دو کارشناس در زمینه مباحثی همچون آموزش، تحلیل و بررسی تکنیک‌ها و فنون تلاوت و ... مواردی را مطرح می‌کنند.
انتهای پیام
