اسلوب صداسازی در تلاوت قرآن / تحریرهای نوع دوم + فیلم
یکی از مباحث مربوط به صداسازی در هنر تلاوت قرآن کریم به اسلوب و روش‌های عملی صداسازی در ارائه تلاوت و تمرینات ویژه آن مربوط می‌شود. موضوع تحریرهای نوع دوم یا همان چهچهه (زنگوله) یکی از این تمرین‌ها است که رضا روانبخش به تبیین آن پرداخته است.
به گزارش ایکنا، مجموعه آموزشی «هنر تلاوت» به درخواست خبرگزاری قرآن با تدریس رضا روانبخش، کارشناس حوزه موسیقی و مدرس آواز اصیل ایرانی، تهیه شده است. در ادامه مشروح چهل و هفتمین جلسه این دوره آموزشی را می‌خوانید:
در این جلسه از سلسله مباحث جلوه‌های موسیقایی هنر تلاوت قرآن کریم، موضوع نوع دوم تحریرها ارائه می‌شود. این تحریر با نوسان نت‌ها و توالی جنس اصلی صدا و شکست صوت ایجاد می‌شود. در این نوع تحریر یک نت را با حالت جنس اصلی صدا و تکلم خود اجرا و پس از آن در این حالت، شکست صوتی را در آن ایجاد می‌کنیم که صوت به چند نت بالاتر می‌رود و عموماً در یک فاصله مطبوعی از درجه اول مانند درجه چهارم یا پنجم درست قرار خواهد گرفت. بنابراین، توالی جنس اصلی صدا با شکست صوت همان تحریر نوع دوم نام دارد.
در فرهنگ‌های موسیقایی ایران و نیز موسیقی‌های هم‌جنس آن از این نوع تحریرها به صورت فراوانی استفاده می‌شود. برای مثال این نوع تحریر در آوازهای مربوط به خطه آذربایجان و یا در خود موسیقی اصیل ایرانی زیاد دیده می‌شود که به آن چهچهه یا زنگوله گفته می‌شود و این شکست صوت در آن وجود دارد.
در ادامه برای ارائه تمرین‌های ویژه این نوع تحریر، یک نت را درنظر گرفته و آن را در واکه‌های مختلف شش‌گانه از کف صدا تا اوج صدا اجرا می‌کنیم. شکست صوتی که در این تمرین‌ها ایجاد می‌شود و نیز ضربه‌ای که به صدا وارد می‌شود، بسیار مهم است. باید در شکست صوتی که ایجاد می‌شود، اغراق شود تا شکست صوت و زنگوله در صدا رخ دهد. البته این شکست صوتی نباید بیش از حد باشد تا آسیبی به حنجره نرسد.
در این تمرین، هرچقدر که به بم صدا نزدیک می‌شویم، شکست صوتی کیفیت کمتری دارد و هرچقدر که به سمت صدای بالاتر می‌رویم، شکست صوت نیز نمود بیشتری خواهد داشت. البته باید در این تمرین، کیفیت شکست صوت در بم صدا نیز تقویت شود تا شکست صوتی و تحریر نوع دوم در صدای ما در همه حالات‌های زیر و بم صدا به خوبی اجرا شود.
در میان قراء مشهور جهان اسلام، بزرگانی همچون مرحوم عبدالباسط، مرحوم متولی عبدالعال، مرحوم عبدالفتاح شعشاعی و مرحوم عبدالمنعم طوخی از این شکست‌های صوتی و تحریرها در تلاوت خود بهره می‌گیرند. البته از این نوع تحریرها در هنر تلاوت قرآن کریم زیاد استفاده نمی‌شود.
این تحریرها و شکست‌های صوتی در هنر تلاوت آیات الهی معمولا بر روی کشش‌های کوتاه مانند غنه‌ها یا حروف تحریرپذیر استفاده می‌شود. این زنگوله‌ها و تحریرها معمولا در حد یک یا دو تا اجرا می‌شود و استفاده بیشتر از آن‌ها عیار تلاوت را پایین می‌آورد.
برخی از اساتید مانند مرحوم استاد عبدالباسط در یکی از شاهکارهای تلاوت خود یعنی سوره مبارکه تکویر، از این شکست‌های صوتی کوتاه بهره برده‌اند، ولی به‌کارگیری از این نوع تحریرها در هنر تلاوت قرآن کریم زیاد توصیه نمی‌شود.
یادآور می‌شود، علاقه‌مندان می‌توانند روزهای شنبه، دوشنبه و چهارشنبه، ساعت ۱۷ شاهد انتشار فیلم این جلسات آموزشی همراه با متن آن در سایت ایکنا و در شبکه‌های اجتماعی iqnanews@ باشند.
انتهای پیام
