انواع ويرانى و آبادانی مساجد

دوره مجازی آموزش سبک زندگی و تفسیر قرآن کریم، به همت حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالامیر سلطانی به بیان نکات تفسیری و سبک زندگی آیات قرآن به ترتیب صفحات قرآن می‌پردازد. آنچه در ادامه می‌خوانید نکات سبک زندگی و تفسیری صفحه هجدهم قرآن کریم است:

تفسیر

وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ مَنَعَ مَساجِدَ اللَّهِ أَنْ يُذْكَرَ فِيهَا اسْمُهُ وَ سَعى‏ فِي خَرابِها أُولئِكَ ما كانَ لَهُمْ أَنْ يَدْخُلُوها إِلاَّ خائِفِينَ لَهُمْ فِي الدُّنْيا خِزْيٌ وَ لَهُمْ فِي الْآخِرَةِ عَذابٌ عَظِيمٌ (114) بقره

در كتاب «اسباب النزول» از ابن عباس چنين آمده كه اين آيه در مورد «فطلوس» رومى و ياران مسيحى او نازل شده است، آنها با بنى اسرائيل جنگيدند و تورات را آتش زدند و فرزندان آنها را به اسارت گرفتند، بيت المقدس را ويران ساختند و مردارها در آن ريختند.

در روايتى از امام صادق(ع) نيز مى‌‏خوانيم كه اين آيه در مورد قريش نازل شد، در آن هنگام كه از ورود پيامبر(ص) به شهر مكه و مسجد الحرام جلوگيرى مى‌‏كردند.

انواع ويرانى مساجد

بدون شک مفهوم آيه فوق، مفهومى وسيع و گسترده است و به زمان و مكان معينى محدود نمى‏‌شود، همانند ساير آياتى كه در شرایط خاصى نازل شده، اما حكم آن در همه قرون و اعصار ثابت است، بنابراين هر كس و هر گروه به نوعى در تخريب مساجد الهى بكوشد و يا مانع از آن شود كه نام خدا و عبادت او در آنجا انجام گيرد، مشمول همان رسوايى و همان عذاب عظيم است كه در آيه اشاره شده است.

توجه به اين نكته نيز لازم است كه جلوگيرى از ورود به مسجد و ذكر نام پروردگار و كوشش در تخريب آن، تنها به اين نيست كه مثلا با بيل و كلنگ ساختمان آن را ويران سازند، بلكه هر عملى كه نتيجه آن تخريب مساجد و از رونق افتادن آن باشد نيز مشمول همين حكم است، چرا كه در تفسير آيه‏ «إِنَّمَا يَعْمُرُ مَسَاجِدَ اللَّهِ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَأَقَامَ الصَّلَاةَ وَآتَى الزَّكَاةَ وَلَمْ يَخْشَ إِلَّا اللَّهَ» (سوره توبه آيه 18) طبق صريح بعضى از روايات، منظور از عمران و آبادى مسجد تنها ساختمان آن نيست، بلكه حضور در آنها و توجه به محافل و مجالس مذهبى كه در آنها تشكيل مى‌‏شود و موجب ياد خدا است نيز يك نوع عمران، بلكه مهمترين عمران شمرده شده است.

بنابراين در نقطه مقابل، آنچه باعث شود كه مردم از ياد خدا غافل شوند و از مساجد باز مانند، ظلمى است بسيار بزرگ!.

عجب اينكه در عصر و زمان ما گروهى از متعصبان نادان و خشک و دور از منطق از وهابيان به بهانه احياى توحيد، سعى در تخريب پاره‏‌اى از مساجد و ساختمان‌هايى دارند كه بر قبور بزرگان اسلام و صلحا بنا شده و هميشه مركز ياد خدا است و عجيب‌تر اينكه اين ستمگران بى منطق، اعمال خود را تحت عنوان مبارزه با شرک انجام مى‌‏دهند و در اين راه مرتكب انواع گناهان و كبائر مى‏‌شوند، در حالى كه اگر فرضا كار خلافى در يكى از اين مراكز مقدس انجام شود بايد جلو آن را گرفت نه اينكه اين خانه‌‏هاى توحيد را به تخريب كشاند، كه اين كار همانند كار مشركان جاهليت است.

بزرگترين ستم‏

نكته ديگرى كه در اين آيه بايد مورد توجه قرار گيرد اين است كه خداوند اين چنين اشخاص را ظالم‌ترين افراد شمرده، و در واقع هم، چنين است، زيرا تعطيل و تخريب مساجد و جلوگيرى از مراكز توحيد، نتيجه‏‌اى جز سوق مردم به بى دينى نخواهد داشت، و مى‏‌دانيم زيان اين كار از هر عملى بيشتر و عواقب شوم آن دردناكتر است.

البته در موارد ديگرى از قرآن كلمه «اظلم» (ستمكارترين مردم) در مورد بعضى از گناهان ديگر نيز به كار برده شده است كه تمام آنها در واقع به مساله «شرک» و نفى توحيد باز مى‌‏گردد.(1)

منابع:

1. مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، ج1، ص407.