رباخواری و نامتعادل شدن زندگی

دوره مجازی آموزش سبک زندگی و تفسیر قرآن کریم، به همت حجت‌الاسلام‌ والمسلمین عبدالامیر سلطانی به بیان نکات تفسیری و سبک زندگی آیات قرآن به ترتیب صفحات قرآن می‌پردازد. آنچه در ادامه می‌خوانید نکات سبک زندگی و تفسیری صفحه چهل و هفتم قرآن کریم است:

«الَّذِينَ يَأْكُلُونَ الرِّبَا لَا يَقُومُونَ إِلَّا كَمَا يَقُومُ الَّذِي يَتَخَبَّطُهُ الشَّيْطَانُ مِنَ الْمَسِّ ۚ ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمْ قَالُوا إِنَّمَا الْبَيْعُ مِثْلُ الرِّبَا ۗ وَأَحَلَّ اللَّهُ الْبَيْعَ وَحَرَّمَ الرِّبَا ۚ فَمَنْ جَاءَهُ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّهِ فَانْتَهَىٰ فَلَهُ مَا سَلَفَ وَأَمْرُهُ إِلَى اللَّهِ ۖ وَمَنْ عَادَ فَأُولَٰئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ ۖ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ الَّذِينَ يَأْكُلُونَ الرِّبا» (بقره‏، 275)

تفسیر

«الَّذِينَ يَأْكُلُونَ الرِّبَا»: حرمت ربا پيش‏تر اعلام شده بوده است. آيه‌‏اى كه بيانگر تحريم رباست، آيه 130 از سوره آل ‏عِمران است كه در آن آمده است: «اى كسانى كه ايمان آورده‌‏ايد، ربا را چندين و چند برابر مگيريد و از خدا پروا كنيد، باشد كه نيكبخت شويد». لذا از آيه 278 سوره بَقَرَه «از خدا پروا كنيد و اگر مؤمنيد، آنچه را كه از ربا باقى مانده است رها كنيد» معلوم مى‌‏شود كه هنگام نزول آيات سوره بقره‏، رباخوارى به طور كامل از بين نرفته بوده است.

در سوره روم، آيه 39 كه از سوره‌‏هاى مكى است نيز به نامطلوب بودن ربا اشاره شده است؛ چنان‏كه فرموده است: «آنچه به رسم ربا داده‌‏ايد تا در ميان اموال مردم فزونى يابد، نزد خدا فزونى نخواهد يافت». از آنچه گذشت معلوم مى‌‏شود كه اسلام از همان سال‌‏هاى نخست بعثت پيامبر(ص)، ناروا بودن ربا را گوشزد كرده بوده است.

«لَا يَقُومُونَ إِلَّا كَمَا يَقُومُ الَّذِي يَتَخَبَّطُهُ الشَّيْطَانُ مِنَ الْمَسِّ» کلمه «قيام» در «كما يقوم» به معناى اعتدال و سامان دادن است و مراد از آن، اعتدال در زندگى و سامان بخشيدن به امور زندگى است. معناى مذكور براى قيام را عرب‏‌زبانان مى‏‌شناسند و در محاورات خود به كار مى‌‏برند. در قرآن نيز قيام به معناى ياد شده به كار رفته است؛ چنان‏كه خداوند فرموده است: «لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ: تا مردم به عدل و داد برپا باشند» (حَديد، 25)، يعنى سامان يابند و نيز فرموده است: «وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ تَقُومَ السَّمَاءُ وَالْأَرْضُ بِأَمْرِهِ: و از نشانه‌‏هاى او اين است كه آسمان و زمين به فرمان او برپا هستند» (روم، 25) «خَبْط» به معناى راه رفتن نامتعادل است، و مقصود از «كسى كه شيطان او را مس كرده» آن كسى است كه قدرت تشخيص او به‏‌گونه‌‏اى دچار اختلال شده است كه سود و زيان خود را نمى‌‏شناسد و نمى‏‌تواند بدى‏‌ها و خوبى‌‏ها را از يكديگر تشخيص دهد.

بنابراين آيه شريفه به اين حقيقت اشاره‏ دارد كه رباخواران امور زندگى را نامتعادل مى‌‏سازند، زيرا قدرت تشخيص دادوستدهاى درست را كه مطابق فطرت آدمى است از دست داده و ربا را كه مايه تباهى است، اساس زندگى خود قرار داد‌ه‌‏اند.

منبع:

ترجمه قرآن براساس الميزان ‌همراه با خلاصه تفسير الميزان ؛ ص47